Zamek Piastowski – jest jednym z najstarszych obiektów w mieście. Gotycką budowlę sięgającą początkami XIV wieku łączyć należy z powstaniem w Gliwicach murów obronnych. Obecny kształt obiekt zyskał w wyniku przebudowy w XVI wieku, dokonanej przez ówczesnego dzierżawcę miasta Fryderyka Cetrycza. W ciągu następnych stuleci budowla spełniała różne funkcje. Była arsenałem, więzieniem, a nawet folwarkiem. Od XVI wieku do 1945 roku z obiektem związana była nazwa dwór Cetrycza (Zettritz Hof). Po 1945 roku zaczęto używać nazwy „zameczek”, a w 1983 roku „Zamek Piastowski”. W latach 2005-2008 miała miejsce rewitalizacja obiektu z udziałem środków Unii Europejskiej i budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR). Najistotniejszą częścią projektu rewitalizacji był remont i modernizacja sal wystawowych oraz przygotowanie stałej wystawy obejmującej pradzieje ziemi gliwickiej i historię miasta, zatytułowanej „Gliwice – miasto wielu kultur”.  

Zamek Piastowski jest siedzibą dwóch działów: archeologii i historii. Skupione tu eksponaty to przede wszystkim pamiątki cechowe z XVII-XVIII wieku, pamiątki z okresu powstań śląskich i plebiscytu, działalności Związku Polaków w Niemczech, a także bogata kolekcja fotografii (XIX i XX wieku) stanowiąca dokumentację ikonograficzną miasta i górnośląskich obiektów przemysłowych. Atrakcją zbioru są militaria, w tym broń z dawnej Japonii – zbroje i miecze samurajskie, miecze chińskie i koreańskie.

 

Zbiory archeologiczne to przede wszystkim najcenniejszy i najliczniejszy zbiór naczyń, narzędzi i ozdób z wykopalisk na cmentarzysku kultury łużyckiej w Świbiu (gminie Wielowieś). Znaleziska średniowieczne i wczesnośredniowieczne z obszaru Starego Miasta w Gliwicach, wzgórza zamkowego w Toszku oraz grodziska w Pławniowicach. Ponadto liczne narzędzia krzemienne i kamienne z epoki kamienia, wyroby z brązu i żelaza kultury łużyckiej.