Oddział Odlewnictwa Artystycznego leży na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego (www.zabytkitechniki.pl), który jest częścią Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (ERIH).  
Muzeum w Gliwicach jest jednym z najstarszych muzeów na Górnym Śląsku (w latach 1905–1945 jako Oberschlesisches Museum in Gleiwitz). Od początków istnienia muzeum starano się o pozyskiwanie do zbiorów artystycznych i użytkowo-przemysłowych odlewów z żeliwa, powstałych
w uruchomionej w 1796 r. Królewskiej Odlewni Żelaza w Gliwicach. Kolekcjonowanie wyrobów żeliwnych kontynuowano także po 1945 r.
Obecny Oddział Odlewnictwa Artystycznego Muzeum w Gliwicach mieści się w dawnej maszynowni Kopalni Węgla Kamiennego „Gliwice”, zbudowanej tak jak i sąsiedni budynek cechowni w latach 1912-1914 według projektu niemieckich architektów Emila i Georga Zillmannów. Rewitalizację zabudowań dawnej kopalni gliwickiej przeprowadzono w latach w 2005-2008. W ramach projektu „Nowe Gliwice” stworzono tu Centrum Edukacji i Biznesu.

Historia Królewskiej Odlewni Żelaza w Gliwicach  i żeliwa artystycznego jest niezwykle ciekawa. Rozpoczyna się ona w końcu XVIII i na początku XIX wieku, kiedy to po  Anglii podróżowali Friedrich Wilhelm von Reden – dyrektor Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu i późniejszy minister od przemysłu w rządzie pruskim oraz  inspektor hutniczy Johann Friedrich Wedding, związany z Królewską Odlewnią Żelaza w Gliwicach. Towarzyszył im  mieszkający w Szkocji młody specjalista od hutnictwa –  John Baildon, którego ściągnęli na Górny Śląsk, by wykorzystać jego doświadczenia przy budowie wielkiego pieca opalanego koksem.  Podczas podróży zetknęli się najprawdopodobniej z wyrobami fabryki ceramicznej „Etruria” w Burslem. Być może stamtąd przywieźli do Gliwic nawiązujące formą do antyku, białe lub czarne medaliony portretowe wykonane z delikatnej kamionki, zwanej jaspisową. Zapewne tam widzieli  również czarne, „bazaltowe” popiersia ceramiczne, ceramiczne gemmy użyte w biżuterii, które tak jak i wspomniane medaliony zainspirowały ich do użycia tych form w odlewach żeliwnych. Reden i Wedding przywieźli na Śląsk zarówno ceramiczne medaliony jak i modele cynkowe.

Od tego czasu w Królewskiej Odlewni Żelaza zaczęto wykonywać medaliony w żeliwie pokrytym czarną patyną, a także medaliony  w brązie. Bardziej eleganckie egzemplarze były częściowo złocone. Na medalionach umieszczano portrety antycznych władców, filozofów, ale także ówczesnych królów, królowych i XIX-wiecznych  celebrytów, takich jak włoska śpiewaczka operowa – Angelika Catalani. Mniejsze medaliony zwane gemmami były wprawiane w naszyjniki, bransolety, kolie, nawet pierścienie, większe stanowiły dekorację wnętrz mieszkalnych i gabinetów… Ludzie tamtej epoki – z ich dbałością o detal, troszczący się o ozdobne wykończenie przedmiotów służących najbanalniejszym czynnościom – posiadali niezwykłą umiejętność celebrowania codzienności.

Z gliwicką odlewnią żeliwa związani byli dwaj znakomici rzeźbiarze urodzeni na Górnym Śląsku: Teodor Erdmann Kalide (1801-1863) oraz August Kiss (1802-1865). Dzięki artystom rzeźbiarzom, autorom modeli i projektów, takim jak: K.F.Schinkel, Ch.D.Rauch, J.G.Schadow, L.Posch oraz T.Kalide i A.Kiss zbliżono wytwórczość gliwickiej odlewni artystycznej do wzorców sztuki na dobrym poziomie europejskim. Tę jakość wspomagała biegłość oraz precyzja modelarzy i odlewników huty gliwickiej: W.A. Stilarskyego, F.L. Beyerhausa i synów, K. Meinego, F.Reissnera i innych. Około połowy XIX stulecia wytwarzano głównie elementy i detale architektoniczne, takie jak kraty, balustrady, latarnie, klamki, płyty kominkowe, piece oraz meble ogrodowe.

W latach 20. i 30. XX wieku nastąpił powrót do dawnych wzorów, odlewano w żeliwie i brązie według starych modeli. W wytwórczości huty gliwickiej znalazły również odzwierciedlenie tendencje ekspresjonistyczne (twórczość F.Reissnera, P.Lippa, K.Bimlera). Od lat 30. XX w. odlewy artystyczne podobnie jak wytwory innych dziedzin sztuki służyły propagandzie.